شرح: ** سابقه تاریخی کانون وکلای دادگستری از آنجا که دادخواهی برای اکثر افراد، به عللی از قبیل بی اطلاعی از مقررات یا نداشتن قدرت بیان مشکل بود، معمولا برای رفع این مشکل به یکی از معتمدین خود که آشنا با قوانین و قواعد دادگاه ها و دارای حسن بیان و قدرت استدلال بود مراجعه می کردند، تا به جای آنان و برای آنها دادخواهی کند، به تدریج این افراد حرفه ای در دفاع از دعاوی جهت حمایت و تدوین حقوق خویش و ایجاد ضوابط و مقررات برای ورود به این حرفه مجامعی تشکیل دادند که به کانون وکلای دادگستری شهرت یافت. ** سابقه کانون وکلای دادگستری ایران شخصیت حقوقی کانون وکلا ناشی از قانون خاص یعنی قانون لا یحه استقلا ل کانون وکلا مصوب پنجم اسفند ماه 1333 بوده و در قلمرو حقوق عمومی است. پیدایش حرفه وکالت در ایران بی شباهت به سایر کشورها نیست. پیش از استقرار مشروطیت، قضاوت و دادرسی زیر نظر علما و روحانیون قرار داشت و مرافعات مردم در محضر علما و مجتهدین طرح و حل و فصل می شد. نخستین بار در 27 تیر ماه 1300 شمسی، مجمع وکلا ی رسمی تشکیل شد و نظامنامه ای مرکب از 24 ماده تصویب کرد که به موجب آن در هر حوزه قضایی که تعداد وکلا به 20 نفر می رسید، می توانستند مجمع وکلا ی آن حوزه را تشکیل دهند و هیات مدیره ای مرکب از 7 نفر انتخاب کنند اما این مجمع دوام چندانی نداشت و در سال 1302 منحل شد. بار دیگر در 20 آبان ماه 1309 کانون وکلا ی عدلیه با حضور اکثریت وکلا به وسیله مرحوم داور وزیر عدلیه وقت به طور رسمی افتتاح شد. به موجب قانون مصوب 25 بهمن 1315 اصول تشکیلا ت وکلا و طریقه انتخاب هیات مدیره و وظایف و اختیارات کانون تصویب و به موقع به اجرا گذاشته شد. همچنین اولین باری که در متن قانونی اشاره به استقلا ل کانون وکلا شده است، قانون وکالت مصوب 1315 است. البته در این قانون تنها به استقلا ل کانون در زمینه عواید و مخارج اشاره شده بود و از نظر نظامات از وزارت عدلیه تبعیت می کرد. اما به موجب قانون 5 اسفند 1333 این استقلا ل حیطه گسترده تری یافت. در این قانون آمده است: کانون وکلا ی دادگستری موسسه ای است مستقل و دارای شخصیت حقوقی. در قانون 5 اسفند 1333 و آیین نامه آن، اموری نظیر دادن پروانه وکالت، اداره امور راجع به وکالت دادگستری، نظارت بر اعمال وکلا و فراهم آوردن وسایل پیشرفت علمی و عملی وکلا جزو وظایف و اختیارات کانون وکلا ذکر شده است. بدین ترتیب پس از سال ها تلا ش و کوشش و مجاهدت و یک مبارزه پیگیر و دامنه دار قانون استقلال کانون وکلا و آیین نامه آن از اوایل سال 1334 به صورت منشور قانون وکلا ی دادگستری درآمد. این قانون اثر یک عامل زورگر و استثنایی نبود بلکه از سال 1300 تا آخر 1333 وکلا ی دادگستری با صبر و حوصه و با در نظر گرفتن کلیه مقررات و قوانین به دنبال رسیدن به این هدف بودند. 26 ماده اصل لا یحه استقلا ل کانون و 89 ماده و 2 تبصره آن را تشکیل می دهند. پس از پيروزي انقلاب اسلامي فعاليت هاي كانون وكلا تا حدودي از حيطه استقلال خارج شد و از طرف دولت براي كانون سرپرست تعين شد. در سال 1376با تصويب قانون جديد بار ديگر هيات مديره كانون وكلا انتخاب و دورانديگري از فعاليت مستقل اين مجموعه آغاز شد كه تاكنون هم ادامه دارد. ** مهمترين مراكز كانون وكلاي دادگستري امروزه در ايران 12 كانون مستقل وكلا وجود دارد كه قريب به 12هزار نفر وكيل و كارآموز وابسته به آن فعاليت دارند. كانون وكلاي مركزي در تهران و ساير كانون ها در مراكزي چون: آذربايجان شرقي، اردبيل،فارس، بوشهر، كهكيلويه و بوير احمد، خراسان، اصفهان، آذربايجان غربي، كردستان، مازندران، قزوين، زنجان، كرمانشاه، ايلام، خوزستان، لرستان، همدان و...فعاليتي منسجم و پويا دارند.

شرح: نحوه پذيرش و صدور پروانه وكالت دادگستري مقدمه؛؛؛؛ روال عادي صدور پروانه وكالت دادگستري ، براي فارغ التحصيلان دانشگاهي رشته هاي حقوقي ، به صورت شركت در امتحانات ساليانه و طي مراحل گزينش اداري و سپس صدورپروانه كارآموزي وكالت و بعد از طي دوره كارآموزي و قبولي در امتحانات اختبار ، پروانه وكالت پايه يك دادگستري اعطاء ميگردد. لكن حسب مقررات موجود ، ممكن است اشخاصي كه داراي سابقه كاري حقوقي يا قضائي هستند ، از طي دوره كارآموزي يا تمامي مقدمات مذكور معاف باشند و مستقيما پروانه پايه يك وكالت دادگستري براي ايشان صادر گردد . بنابر اين طرق كلي پذيرش و اعطاء پروانه وكالت به يكي از سه جهت ذيل ممكن است : الف : آزمون ورودي ( متقاضيان عادي ، دارندگان مدرك كارشناسي حقوق ) ب : مشمولان بند « د » ماده ۸ لايحه استقلال كانون ( كارشناسان حقوقي بازنشسته اداري ) ج : مشمولان تبصره يك ماده ۸ لايحه استقلال كانون ( دارندگان پايه قضائي ) الف : آزمون ورودي در حال حاضر ، با تصويب قانون كيفيت اخذ پروانه وكالت دادگستري مصوب ۱۳۷۶ كانونهاي وكلاي دادگستري ( فعلا يازدهگانه ) هر سال بطور مشترك و همزمان اقدام به برگزاري آزمون ورودي متقاضيان پروانه كارآموزي وكالت مي نمايند . سوالات ، در سطح منابع درسي دوره كارشناسي حقوق و بر اساس متون قانوني معتبر ، بصورت تستي و چهار جوابي ميباشد . مواد امتحاني و ضرايب آن : آئين دادرسي مدني با ضريب ۳ حقوق مدني با ضريب ۳ آئين دادرسي كيفري با ضريب ۲ حقوق تجارت با ضريب ۲ حقوق جزاي عمومي و اختصاصي با ضريب ۲ اصول استنباط با ضريب ۱ آزمون ورودي توسط سازمان سنجش آموزش كشور و با همكاري كانونهاي وكلاي دادگستري ، در آخرين جمعه مهرماه هرسال برگزار مي شود . نمونه كامل سوالات آزمون ورودي وكالت ، معمولا در كتابفروشي هاي حقوقي ، به صورت سالانه و يا دورههاي چند ساله ، قابل تهيه ميباشد . ثبت نام از كليه متقاضيان ، در مردادماه هرسال ، از طريق آگهي منتشره درروزنامه اطلاعات ، بعمل مي آيد . متقاضيان بايد در مهلت معين شده ، بعد از تكميل فرم منتشره و پيوست كردن كپي مدارك مورد نياز به همراه عكس ، درخواست شركت در آزمون را تكميل و ارسال نمايند . تعداد و ميزان كارآموز پذيرفته شده براي هر كانون ، به هنگام ثبت نام اعلام مي شود . اين تعداد به موجب تبصره ماده يك قانون كيفيت اخذپروانه وكالت مصوب ۱۳۷۶ ، برعهده كميسيوني متشكل از رئيس كل دادگستري استان ، رئيس شعبه اول دادگاه انقلاب و رئيس كانون وكلاي دادگستري مربوط ميباشد . شرايط متقاضيان براي ثبت نام : ۱ - دارابودن دانشنامه معتبر ليسانس حقوق قضائي يا بالاتر حقوق ( از دانشكده هاي حقوق داخل ياخارج كشور كه مورد تائيد وزارت علوم ، تحقيقات و فنآوري باشد ) يافقه و مباني حقوق اسلامي يا معادل آن از دروس حوزوي ودانشگاهي با تائيد مرجع صالح . ۲ - سن دادوطلبان در زمان صدور پروانه كارآموزي نبايد در استان تهران بيشتراز ۴۰سال وساير استانها بيشتراز ۵۰ سال باشد . ۳ - براي اشخاصي پروانه كارآموزي وكالت صادرمي شودكه داراي شرايط مندرج درقانون كيفيت اخذپروانه وكالت مصوب ۱۳۷۶ ونيزساير مقررات باشند . مدت كارآموزي : مدت كارآموزي هجده ماه تمام مي باشد ، مدت كارآموزي اعضاي هيات علمي دانشكده هاي حقوق و مشمولين بند « د » ماده ۸ لايحه استقلال كانون نصف مدت ساير كارآموزان خواهد بود . آئين نامه تكاليف و وظايف دوره كارآموزي در سايت اطلاع رساني « قسمت كارآموزي و اختبار » ، قابل دست يابي ميباشد . اختبار : پس از اتمام دوره دوره كارآموزي و انجام تكاليف مربوط به آن ، اختبار بصورت كتبي و شفاهي از موارد درسي زيربعمل مي آيد : حقوق مدني - آئين دارسي مدني - آئين دادرسي كيفري حقوق تجارت – حقوق جزاي عمومي واختصاصي – حـقوق ثبت و امور حسبي . نمونه كامل سوالات اختبار سالهاي ۱۳۸۳ تا ۱۳۷۳ در سايت اطلاع رساني « قسمت كارآموزي و اختبار » ، قابل دست يابي ميباشد . كارآموزان پس از موفقيت در اختبار كتبي و شفاهي ، پروانه پايه يك وكالت اخذ مي كنند . ب : مشمولان بند « د » ماده ۸ لايحه استقلال كانون ( كارشناسان حقوقي بازنشسته اداري ) شرايط : ۱ - دارا بودن ليسانس حقوق قضائي يا گواهي پايان تحصيلات سطوح عاليه از حوزه علميه قم با حداقل ۵ سال . ۲ – پنج سال سابقه كار متوالي يا ۱۰ سال متناوب در سمت هاي حقوقي در دستگاههاي دولتي و وابسته به دولت ونهادها ونيروهاي مسلح ( مقدم بر ليسانس ) . ۳ – داشتن سي سال سابقه خدمت . ۴ – بازنشستگي بعد از سال ۱۳۷۳ . مدت كارآموزي مشمولين بند د ماده ۸ مذكور ، نصف مدت ساير كارآموزان ( ۹ماه ) ميباشد . تكاليف و وظايف كارآموزي اين افراد همانند ساير كار آموزان ميباشد . پس ازپايان دوره كارآموزي وانجام تكاليف مربوط به آن اختبار ، با ساير كارآموزان بعمل مي آيد . ج : مشمولان تبصره يك ماده۸ لايحه استقلال كانون . ( دارندگان پايه قضائي ) ۱ ) اشخاصي كه حداقل داراي دو سال سابقه و خدمت قضائي باشند به شرط : ۱ – دارا بودن دانشنامه ليسانس . ۲ – دو سال سابقه خدمت قضائي . اين متقاضيان از انجام تكاليف دوره كارآموزي معاف هستند ودر اولين اختباربا ساير كاآموزان شركت خواهند كرد و پس از شركت و قبولي در اختبار پروانه پايه يك وكالت براي آنان صادر خواهدشد . ۲ ) متقاضيان صدور پروانه پايه يك وكالت ۱ - ۲ ) ماده ۸ لايحه استقلال كانون وكلاي دادگستري شرايط متقاضيان پروانه پايه يك وكالت دادگستري را به شرح زير بيان كرده است : الف : كساني كه داراي ۱۰سال متوالي يا ۱۵ سال متناوب سابقه خدمت قضائي بوده و حداقل ۵ سال رياست يا عضويت دادگاه داشته باشند وسلب صلاحيت قضائي از آنها از طرف دادگاه عالي انتظامي قضات نشده باشد . ب : كساني كه داراي دانشنامه ليسانس بوده و۵ سال سابقه خدمات قضائي داشته و سلب صلاحيت قضائي از طرف دادگاه عالي انتظامي از آنها نشده باشد . ج : نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با گذراندن يك دوره كامل نمايندگي كه داراي ليسانس قضائي يا گواهي پايان تحصيلات سطوح عاليه از حوزه علميه قم و۵ سال سابقه كار قضائي در محاكم باشند . ۲ –۲ ) قانون اجازه وكالت دادگستري به افسران قضائي ليسانسيه حقوق بازنشسته نيروهاي مسلح كه مقرر مي دارد : افسران نيروهاي مسلح كه واجد شرايط زير باشند پس از بازنشستگي با رعايت مقررات ماده ۱۰ قانون استقلال كانون وكلامصوب اسفند۱۳۳۳ مي توانند بدون طي كارآموزي به كار وكالت بپردازند وكانون وكلاي دادگستري به اين قبيل افراد پروانه وكالت درجه يك اعطا خواهد كرد . الف : دارا بودن حداقل دانشنامه ليسانس در رشته حقوق . ب : دارابودن حداقل ۵سال سابقه خدمت متوالي ويا ۸ سال خدمت متناوب در مشاغل سازماني قضائي زير : ۱ – رئيس وعضو دادكاه عالي انتظامي و دادستان و داديار . ۲ – دادستان ارتش و معاون او . ۳ – رئيس و عضو دادگاه نظامي . ۴ – دادستان ، داديار ، بازپرس ، ومعاون بازپرس ومعاون بازپرس نظامي .

شرح: با توجه به قانون كيفيت اخذ پروانه وكالت دادگستري مصوب 1376/01/17 كانونهاي وكلاي دادگستري جمهوري اسلامي ايران مكلفند حداقل يكبار در سال ( معمولاً اين آزمون در پاييز هر سال برگزار مي شود ) نسبت به پذيرش متقاضيان پروانه كارآموزي وكالت از طريق آزمون با آگهي در جرايد ( معمولاً اين آگهي در شهریور ماه هر سال در روزنامه اطلاعات درج مي گردد ) اقدام نمايند. به موجب تبصره ماده يك اين قانون تعيين تعداد كارآموزان وكالت براي هر كانون به عهده كميسيوني متشكل از رئيس كل دادگستري استان، رئيس شعبه اول دادگاه انقلاب و رئيس كانون وكلاي مربوط مي باشد كه به دعوت رئيس كانون وكلاي هر كانون، حداقل يكبار در سال تشكيل و اتخاذ تصميم مي نمايند. به موجب ماده ٢ همان قانون براي اشخاصي پروانه وكالت صادر مي شود به عنوان مثال ؛ ظرفیت پذیرش کانون ها در سال 94 به شرح ذیل می باشد : کد کانون مرکز شامل استانهای تهران، سمنان، یزد، هرمزگان و سیستان و بلوچستان جمعاً۱۰۰۰ نفر آذربایجان شرقی ۹۰نفر فارس و کهکیلویه و بویراحمد جمعاً۱۱۰نفر اصفهان ۱۳۰نفر آذربایجان غربی ۴۴نفر مازندران ۷۲ نفر خراسان رضوی, شمالی و جنوبی جمعاً ۶۰ نفر گیلان ۵۰ نفر قزوین ۵۰ نفر خوزستان ۵۰ نفر کرمانشاه و ایلام جمعاً۵۲ نفر همدان ۳۵ نفر قم ۳۰ نفر کردستان ۴۰ نفر گلستان ۴۵ نفر اردبیل ۵۰ نفر مرکزی (اراک ) ۲۵ نفر بوشهر ۵۰ نفر زنجان ۳۵ نفر لرستان ۳۵ نفر کرمان ۴۰نفر البرز ۱۰۰نفر چهارمحال و بختیاری ۲۰نفر